“Freedom House” në raportin e fundit e cilëson demokracinë tonë si hibride dhe pa përparim. E themeluar në vitin 1941, kjo organizatë amerikane që merret me përparimin e lirisë në nivel global sjell në vëmendje se Shqipëria nuk ka pësuar asnjë ndryshim në pikë sa i përket demokracisë, duke i dhënë 3.75 nga 7 pikë në total ose 45.83% nga 100%.
Po cilat janë disa nga përfundimet kryesore të raportit të saj për vitin 2021?
“Amendamentet lejuan liderët e partive që të kandidojnë për parlamentin në deri katër zona në të njëjtën kohë. Kjo u dha atyre një avantazh të padrejtë në krahasim me kandidatët e tjerë dhe është në kundërshtim me parimin demokratik të mundësive të barabarta.
Partia Demokratike krijoi një njësi të quajtur “Mbroni Votën” për të kundërshtuar aktivitetet e blerjes së votës gjatë zgjedhjeve, megjithëse ky u pa si një operacion i stilit paraushtarak dhe potencialisht i paligjshëm pasi strukturat paralele me policinë dhe ushtrinë janë të ndaluara nga ligji shqiptar. Megjithatë, kjo flet për çështje më të gjera të mosbesimit të publikut ndaj institucioneve që Shqipëria duhet të sigurojë ende për qytetarët, përkatësisht, një sistem funksional liberal demokratik, në të cilin shqiptarët mund të zgjedhin lirisht përfaqësuesit e tyre pa presion apo intimidim.”, shkruhet për zgjedhjet.
Lidhur me mbrojtjen e të dhënave personale dhe dekonspirimin e veprimeve të partisë në pushtet nga media, në raport shkruhet se gjatë vitit 2021, ndodhën disa rrjedhje që përfshinin të dhënat personale të mijëra qytetarëve shqiptarë dhe që gërryen më tej besimin e qytetarëve në sistemin e drejtësisë të sapo reformuar në vend.
“Në prill, para zgjedhjeve, media online “Lapsi.al” raportoi se një bazë që përmban të dhëna sensitive personale të 910,000 qytetarëve dyshohet se ishte marrë nga Partia Socialiste prej “e-Albania”, një portal qeveritar për ofrimin e shërbimeve publike. Partia Socialiste fillimisht mohoi ekzistencën e bazës së të dhënave, por kryeministri Rama më vonë pranoi se partia e tij, që nga viti 2009, kishte mbajtur një bazë të dhënash të brendshme duke mbledhur informacion shtëpi më shtëpi në një të ashtuquajtur sistem patronazhi. Edhe pse nuk u nis asnjë hetim për këtë “sistem patronazhi”, ose përgjithësisht për mënyrën se si partitë politike marrin dhe trajtojnë të dhënat personale të qytetarëve, SPAK-u urdhëroi sekuestrimin e pajisjeve elektronike të gazetarëve të “Lapsi.al”. Ky veprim u cilësua i pavend nga Gjykata Evropiane e të Drejtave të Njeriut dhe Gjykata e Lartë, e cila vendosi që gazetarët të mos i zbulonin SPAK-ut burimet e tyre të informacionit, nëse autoriteti nuk kishte shteruar tashmë të gjitha mjetet e disponueshme hetimore përpara se të pretendonte akses në të dhënat e gazetarëve. Shkelja e të dhënave dhe pasojat tregojnë se Shqipëria nuk i ka marrë ende seriozisht ligjet e saj për mbrojtjen e të dhënave personale të qytetarëve, duke nënvizuar gjithashtu mjedisin sfidues për gazetarët dhe aktivistët e shoqërisë civile në vend. Për më tepër, tejkalimi i autoriteteve dhe sekuestrimi i pajisjeve elektronike pa proces të rregullt ose kujdes të duhur për sundimin e ligjit gërryen më tej besimin e qytetarëve në sistemin e drejtësisë të sapo reformuar në vend.”, thuhet në raport.
Në Shqipëri, qeverisja kombëtare është demokratike, por e dominuar nga politika partiake klienteliste, thotë “Freedom House”. Sipas raportit të saj zgjedhjet janë përgjithësisht konkurruese, por ato “shpesh dëmtohen nga blerja e votës, manipulimi, mashtrimi i votuesve dhe mangësi të tjera”.
“Sektori civil luan një rol disi aktiv në diskursin dhe interesat publike, por ai vuan nga financimi i pamjaftueshëm dhe mospërfshirja e duhur në konsultimet e politikave, siç kërkohet me ligj. Media është pjesërisht e pavarur dhe ofron njëfarë niveli të kontrollit të mbajtësve të posteve publike, por shumica e pronarëve të mediave përdorin platformat e tyre mediatike për të lobuar te qeveria dhe partitë politike. Vetëqeverisja lokale është demokratike, por e pafinancuar dhe e papërshtatshme për të ofruar shërbime adekuate për qytetarët. Gjyqësori është nën një proces verifikimi të vazhdueshëm deri në fund të vitit 2024 dhe, për rrjedhojë, funksionon vetëm pjesërisht; që nga fillimi i procesit të vettingut, një zhurmë e madhe ka rritur pritshmëritë se sistemi i drejtësisë do të jetë më efektiv dhe më i pavarur, por ende nuk ka prova konkrete të veprimit të lirë. Korrupsioni është ende i përhapur dhe shkakton mosfunksionim në degë të ndryshme të qeverisë, megjithëse agjencitë e reja të zbatimit të ligjit të krijuara që nga viti 2019 po tregojnë rezultate inkurajuese në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar.”, përmbyll konkluzionet raporti.
“Gogo.al” sjell të plotë në shqip raportin:
